Universele stopcontacten

Universele stopcontacten

Wereldwijd zijn er op dit moment zo’n 15 verschillende soorten elektrische stekkers in gebruik voor huishoudelijke toepassingen. De meeste landen hebben één standaard stekker- en stopcontactsysteem, maar vreemd genoeg hebben sommige andere landen nooit de moeite genomen om een standaard in te voeren. Die zitten nu opgescheept met verschillende incompatibele systemen, geïmporteerd uit het buitenland. Om het probleem op te lossen, hebben sommige van deze landen voor een kortzichtige aanpak gekozen door zogenaamde “universele” wandcontactdozen te gebruiken. Het  probleem is echter dat dergelijke contactdozen vaak onveilig zijn (meer daarover hieronder).

Hier vind je een wereldkaart met daarop het type stekker en contactdoos dat in elk land wordt gebruikt.

Hier kan je een lijst consulteren van alle landen van de wereld en hun respectieve stekkers, voltages en frequenties.

De vier meestvoorkomende universele stopcontacten

Er bestaan heel wat verschillende soorten universele contactdozen, maar de onderstaande types komen zonder enige twijfel het meeste voor.

Waarom zijn universele wandcontactdozen zo’n slecht idee?

Sommige landen hebben nooit werk gemaakt van het invoeren van een nationale standaard voor stekkers en stopcontacten met als gevolg dat er een enorm scala aan verschillende incompatibele stekkers door elkaar gebruikt worden. Die landen kiezen er vaak voor om dan maar overal universele stopcontacten te laten installeren. Hoewel dit de perfecte oplossing lijkt (één contactdoos voor een enorme verscheidenheid aan stekkers), is een universeel stopcontact absoluut geen goede oplossing. Maar waarom niet?

Universele stopcontacten kunnen om een aantal redenen ronduit gevaarlijk zijn, zoals de mogelijkheid om de contactpennen aan te raken wanneer ze onder stroom staan, het ontbreken van de vereiste aardingsaansluiting, een verkeerd voltage of een gebrek aan bescherming tegen overbelasting of kortsluiting. Universele contactdozen voldoen gewoonweg nooit aan alle technische normen voor duurzaamheid, stekkerbevestigingskracht of temperatuurstijging van componenten.

Bij universele stopcontacten loop je een ernstig risico om elektrische schokken te krijgen, omdat het vaak mogelijk is om de contactpennen aan te raken terwijl de stekker in het stopcontact zit. Sommige stekkers (types C, G, I, J, L, M, N, O) hebben gedeeltelijk afgeschermde contactpennen om ervoor te zorgen dat het metaal niet aangeraakt kan worden als de stekker gedeeltelijk uitgetrokken wordt. De Continentale Europese stekkertypes E/F hebben geen afgeschermde pinnen, maar aanraken van de pinnen is onmogelijk omdat het stopcontact verzonken is en de aansluitingen dieper in de contactdoos liggen. Aangezien universele stopcontacten niet verzonken zijn, is er niets dat voorkomt dat iemand per ongeluk een contactpen aanraakt die onder stroom staat.

Op de foto zie je een type E/F-stekker en een universele contactdoos. De pennen staan onder stroom, maar kunnen nog steeds worden aangeraakt.

Overigens, dit gevaar bestaat ook bij de officiële – en notoir onveilige – Amerikaanse contactdozen (types A & B), zoals je in de video hieronder kan zien.

Stopcontacten zijn altijd ontworpen om volledig elektrisch contact te maken met de pennen van de stekker. Omdat de contacten in een universeel stopcontact ontworpen zijn voor verschillende maten en vormen, raken ze de pinnen vaak maar op een paar plaatsen. Een slecht contact voor vonken over oververhitting zorgen, wat brand tot gevolg kan hebben.

Een andere functie van een stopcontact is om de stekker stevig vast te houden, maar de te grote gaten en slechte contacten in een universeel stopcontact voorkomen dat dit gebeurt. Bovendien vertrouwen sommige stekkers (zoals type E/F en N) op de uitsparing in het stopcontact voor extra stabiliteit, maar universele stopcontacten hebben nooit een uitsparing. Dit verklaart waarom stekkers soms uit universele stopcontacten vallen tijdens het gebruik.

In tegenstelling tot bijvoorbeeld Amerikaanse type B-stekkers, hebben Europese E/F-stekkers geen aardingspen. In plaats daarvan hebben ze ofwel een pin nodig die uit de voorkant van het stopcontact steekt of zijcontacten (d.w.z. twee verende metalen strips aan de binnenrand van het verzonken stopcontact die een contact maken met de metalen strips aan de zijkanten van de stekker).

Er bestaan geen universele stopcontacten met aardingspennen of zijcontacten, omdat hun aanwezigheid het gebruik van andere soorten stekkers zou verhinderen. Universele stopcontacten accepteren dus wel stekkers van het type E/F, maar dan zijn die niet geaard. Ingeval van kortsluiting kan dit fataal aflopen.

Een ander probleem is een verkeerde spanning. Overal ter wereld worden verschillende netspanningen gebruikt. Het grootste deel van de wereld gebruikt 230 V, terwijl in Noord-Amerika de spanning 120 V is. Als een apparaat dat bedoeld is voor 120 V wordt aangesloten op een stopcontact met 230 V, zal de hogere spanning leiden tot oververhitting en brand.

Gelukkig kunnen bijna alle moderne elektronische apparaten (zoals laptops of telefoonopladers) overweg met meerdere voltages (100-250 V).

De gaten van het stopcontact rechts zijn afgesloten en beveiligd met een plastic afdekking; de openingen van het stopcontact links niet.

Veel stekkerstandaarden vereisen dat pengaten worden afgesloten om te voorkomen dat kinderen voorwerpen in het stopcontact steken.

Bij stopcontacten van het type E bijvoorbeeld, worden de interne plastic luikjes voor de openingen alleen geopend als de twee pennen van de stekker tegelijkertijd in het stopcontact worden gestoken; de twee gaten van stopcontacten van type G worden alleen ontgrendeld als de middelste aardingspen eerst in het stopcontact wordt gestoken, enz.

Sommige universele contactdozen hebben geen klepje, waardoor een kind ruimte heeft om voorwerpen in de contactopeningen te steken.

Door de te grote openingen van een universele contactdoos kunnen sommige soorten stekkers in de verkeerde gaten gestoken worden. Het spreekt voor zich dat dit kan leiden tot kortsluiting of erger… Op de afbeelding zie je een stekker van het type C die in de verkeerde contacten is gestoken.